Και αίφνης, ένα πρωί, είδαμε την αλήθεια.

Πλάκα Μήλου, 1991

(σε συνέχεια της συζήτησης που έχει ξεκινήσει για την νησιωτικότητα)

ΕΝΟΡΑΣΗ, ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΚΑΙ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΕΣ ΔΙΑΚΟΠΕΣ

 Εκεί που η επαφή μας με την νησιωτικότητα ήταν μια σύντομη καλοκαιρινή περιπέτεια με γεγονότα και καταστάσεις που γέμιζαν την αστική μας διαβίωση, που έδιναν νόημα και ουσία σε συζητήσεις συνοδεύοντας στιγμές απόλαυσης και διασκέδασης.

« καταπληκτικά στη Νίσυρο, κατέβηκες στο ηφαίστειο με τον Ηρακλή?»
« εκείνη η ερημική παραλία στην Αστυπάλαια»
« Αυτή η παρέα στην Σαντορίνη στο Actuel τι κέφι έκανε»
« Ωραία τα Μαστιχοχώρια αλλά στο Πυργί το παρακάνανε»
« Camping KOULA και ξερό ψωμί»
« Το κάτω Κουφονήσι είναι το καλό,το ακατοίκητο, δεν το ξέρουν πολλοί»

Καμία ουσιαστική επαφή με την τοπική κοινωνία, αποσπασματικές συζητήσεις, αφηγήσεις και γεγονότα και πάλι πίσω στην Πόλη .
Εν τω μεταξύ οι τοπικές κοινωνίες αντιμετώπιζαν τα προβλήματα τους με όσα μέσα μπορούσαν να έχουν, λόγω της δυσκολίας μετακίνησης και προσπαθούσαν με κόπο να υπάρξουν.
Είναι δύσκολος τόπος το Αιγαίο να ζεις γι’ αυτό άλλωστε και διαμόρφωσε όλους αυτούς τους πολιτισμούς.
Δύο φορές ισοπεδώθηκε η Κνωσός και ξαναγεννήθηκε.
Η ιστορία είναι πολλές φορές αμείλικτη.

 ΤΟΠΙΚΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ

 Για παράδειγμα εδώ στην Πάρο, από την οποία γράφω, υπάρχει ένας πολιτιστικός σύλλογος, ο Αρχίλοχος (σε ανάμνηση του μεγάλου διονυσιακού, λυρικού, ποιητή ) που δραστηριοποιείται, με μεγάλη επιτυχία, σε δράσεις πολιτιστικές περιβαλλοντικές οικολογικές καλλιτεχνικές. Ε, ο εν λόγω σύλλογος, μαζί με άλλες ενεργές προσωπικότητες του τόπου, έχουν βάλει όλα τα θέματα στο τραπέζι εδώ και 45 χρόνια. Όχι το καλοκαίρι του '22, από το 1975!

Τους άκουσε κανείς, ενδιαφέρθηκε κανείς εκτός νησιού να παρέμβει, να βοηθήσει ή να προσφέρει με ουσιαστικό έργο;
Όχι, παρά μόνο κυρίως στα καλλιτεχνικά.
Αναφέρονται σε αυτό εφημερίδες του 1976!!!

Να σημειώσω για να χαλάσω λίγο το όνειρο:
Η Πάρος την δεκαετία του ’50 και του ’60 χωριζόταν σε δύο τάξεις: τους έχοντες και τους μη έχοντες. Τους έχοντες τα πάντα και τους μη έχοντες τίποτα. Ο πληθυσμός μετανάστευε, για μια καλύτερη ζωή, και όσοι έμεναν πίσω «υπηρετούσαν» αυτούς που είχαν τις όποιες πλουτοπαραγωγικές πηγές.
Πως άλλαξε αυτό;
Δυστυχώς η αλήθεια είναι, με τον τουρισμό. Έγινε ανακατανομή του πλούτου καθώς όλοι είχαν μερίδιο σε αυτό, υπήρξε δλδ μια περίεργη «κομμούνα» που μοίραζε σε όποιον συμμετείχε και καλώς η κακώς συμμετείχαν όλοι, και σιγά σιγά οι νέοι κάτοικοι και οι νέοι επενδυτές.

 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

 Έχουμε λοιπόν 7 σχολές αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα που αν δεν έπιανε η κρίση θα είχανε γίνει 10+ και οι οποίες κατά γενική ομολογία, της πλειοψηφίας των συναδέρφων, είναι εσωστρεφείς και κυρίως έχουν μικρή επαφή με το κοινωνικό γίγνεσθαι. Στην ουσία του εννοώ.

Συζητάμε για την μη ύπαρξη αποτυπώματος τεχνητού στο τοπίο και αν σταχυολογήσεις τις διπλωματικές των σχολών παρουσιάζονται άπειρα θέματα «πολιτιστικών κέντρων» «μουσείων», «εκθεσιακών χώρων» «χώρων περισυλλογής» κλπ σε κορφοβούνια, σε απόκρημνες πλαγιές, σε απάτητα τοπία, σε απομακρυσμένα νησιά .

Άπειρες διπλωματικές με υποσκαφή, ενίοτε «κλεμμένη αρχιτεκτονική»

Μοντελάκια γνωστών star architects να αναπαράγονται αθρόα, κλπ.

Θα μπορούσαν, παράδειγμα, τα ερευνητικά να ασχοληθούν πχ με το ΦΕΚ της ΙΟΥ
(guess what? ΔΕΝ ΕΧΕΙ!!!!!!)
Δεν έχει ειδικό διάταγμα η Ίος … το ξέρετε?
Και μετά μας απογοητεύει το νέο ξενοδοχείο και το σχολιάζουμε αρνητικά κλπ.

 ΣΥΜΒΟΥΛΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ

Τα ΣΑ λειτουργούν χρόνια. Η δικιά μου εμπειρία από το ΣΑ NAΞΟΥ ΚΑΙ ΜΙΚΡΩΝ ΚΥΚΛΑΔΩΝ είναι σε γενικές γραμμές πολύ καλή. Δηλαδή ενώ όταν ξεκινήσαμε, η αρχιτεκτονική που σχεδιάζαμε δεν ήταν αυτή που εναρμονιζόταν με τα τυπικά μορφολογικά χαρακτηριστικά του νησιού, σιγά σιγά αποδέχτηκαν το ιδίωμα μας, και να πω ότι οι παρατηρήσεις εντοπίζονταν σε θέματα μεγέθους και παρέμβασης στο τοπίο και σπανίως τα τελευταία χρόνια σε μορφολογικά στοιχεία.

Στελεχώστε λοιπόν τα ΣΑ από Ακαδημαϊκούς μετά από έρευνα, να μπορέσουν να «βοηθήσουν» την προσπάθεια των ΣΑ για να προστατευτεί η κληρονομιά του τόπου.

Η Πάρος έχει ΓΠΣ (2013) και αν κάνει κάποιος τον κόπο να το διαβάσει, μιλάει πολύ συγκροτημένα για όλα αυτά που παρέλασαν στα άρθρα εδώ και μέρες. Εντάξει δεν έχει αναφορές στον Βιρίλιο και στην σχιζοφρένεια του καπιταλισμού των Deleuze και Guattari ούτε στο Gender Space της Beatriz Colomina αλλά τα ξεκοκαλίζει τα θέματα μέχρι τα μονοπάτια και τους υδροβιότοπους και όλες τις μικρές λεπτομερείς επισημάνσεις

Είναι εργαλείο που αν χρησιμοποιηθεί σωστά μπορεί να συμμαζέψει και να δρομολογήσει σωστά τις εξελίξεις. Eίναι απαραίτητο και για τα υπόλοιπα νησιά.

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Όλα είναι τέλεια δλδ?
Προφανώς και όχι και προφανώς και θέλει ουσιαστικές παρεμβάσεις και προφανώς και θέλει διορθώσεις και προφανώς και θέλει παρουσία και συμμετοχή.
Δεν αποτύχαμε εμείς και άλλοι συνάδερφοι να πείσουμε πολλές φορές τον «κακό πελάτη» να μην σεβαστεί τις αξίες του τόπου την ιδιαιτερότητα του τοπίου;
Ναι προφανώς και συνέβη.
Αλλά η προσπάθεια είναι διαρκής και στοχεύει στο να συνειδητοποιήσει ο πελάτης, που τα κίνητρά του κατά βάση είναι επενδυτικά, ότι η εγκράτεια και το μέτρο είναι ο σύμβουλος μας και όχι η μέγιστη εκμετάλλευση.

( Στο τέλος, μια αλληλογραφία με επίδοξο πελάτη ως παράδειγμα)

Μια συνεχομένη προσπάθεια που νομίζω αρκετές φορές βρήκε το δρόμο της.

Τα κάνουμε όλα σωστά?

Όχι βέβαια, αποτυγχάνουμε αλλά προσπαθούμε.

Προσπαθούμε μέσα σε αυτό το πλαίσιο να υπάρξουμε, να σχεδιάσουμε και να υλοποιήσουμε αρχιτεκτονική με μια ηθική, με σωστές συνεργασίες με ανθρώπους, με συναδέρφους, με συνεργεία, με τον κόσμο της οικοδομής, με τοπικές βιοτεχνίες και μονάδες παραγωγής, με το τι έχουμε στα χέρια μας.

Πραγματική ακροβασία, πολλές φορές πέφτουμε, αλλά είναι αυτό που μας αρέσει, βρισκόμαστε να σχεδιάζουμε και υλοποιούμε σε έναν ιερό τόπο, έτσι το αντιλαμβανόμαστε.

 ΠΕΡΙ ΜΕΓΑΛΟΣΥΝΗΣ ΚΑΙ ΓΕΝΝΑΙΟΔΩΡΙΑΣ

 Η γενιά μας, δλδ αρχιτέκτονες ηλικιακά 45 και πάνω, τους χτύπησε η κρίση και στη συνέχεια ο κόβιντ, και εκεί που θα φτάνανε στο απόγειο της επαγγελματικής τους διαδρομής, βρεθήκανε ή χωρίς δουλειά και με υποδεέστερα έργα (αυθαίρετα) κλπ .

Αυτό το παραπάνω επειδή έχει ξανασυμβεί δεν πρέπει να μας κάνει πικρόχολους, υπάρχουν νέοι αρχιτέκτονες με υψηλή ικανότητα στο σχεδιασμό και με γνώση αρχιτεκτονική, που τολμάνε και σχεδιάζουν σημαντικά έργα. Ναι, τι να κάνουμε, εξοχικές κατοικίες.

Ας δώσουν λοιπόν οι παλιοί που είχαν 30 δημόσια έργα στην καθισιά τους (και τώρα δείχνουν με το δάχτυλο) τα φώτα τους σε αυτούς που δεν τους δόθηκε η δυνατότητα.

Ο μέγας Άρης Κωνσταντινίδης σε μια συνέντευξή που ρωτήθηκε για τον ποιο (νέο) αρχιτέκτονα θεωρεί αξιόλογο ΠΑΡΕΠΕΜΨΕ στους λαϊκούς τεχνίτες. Ε, μην φτάσουμε και εμείς να ακουγόμαστε τόσο μίζεροι.

Έχει και μετά από εμάς διαδρομή η αρχιτεκτονική και σίγουρα δεν μας περιμένει.

 ΕΠΙΛΟΓΟΣ

 Επειδή τα προβλήματα που ανακαλύψατε το καλοκαίρι του 2022 είναι πολλά, με μεγαλύτερο την φέρουσα ικανότητα των νησιωτικών προορισμών, απαιτείται συστράτευση και παρουσία. Όχι αναρτήσεις, σχόλια, κείμενα, υπονοούμενα και κριτική εκ του ασφαλούς. Παρουσία, έρευνα, παρεμβάσεις και προτάσεις.

Επειδή με πολλούς γνωριζόμαστε και εκτός FB .. καλοπροαίρετα μιλάω

 Υ.Γ. 1
Ο Truman Capote το 1958 σε postcard Αγναντεύοντας το Αιγαίο από το δωμάτιο 15 του ξενοδοχείου «Μελτέμι» της Παροικιάς, προς στον ατζέντη του.

“There is no other place in the world that we loved this much. Absolutely beautiful, Just the sun, the sea and the serenity"

Μια από τις κάρτες που ο T. Capote έστειλε από το 'Villa Meltemi'

Υ.Γ. 2
ΤΟ ΓΡΑΜΜΑ ΣΤΟΝ ΠΕΛΑΤΗ (ΠΟΥ ΠΑΣ ΡΕ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟ)

Dear …..,

………The outdoor living in Greece as well as the Mediterranean landscape dictates our moves.
Intense Light and Greek microclimate as well as the proximity to the sea gives the guide lines to the design.
A summer house from our experience should be easy living – easy to maintain and have the least possible complications on the systems that will be applied.
The above lead to the design decisions both inside and outside.

The house has to be a part of the topography and should accommodate basic needs, we don’t want to reproduce the city feeling so we have to take out things that will be necessary in the urban life.
Photos that you have sent from the lot create a feeling of serenity and peacefulness.

The luxury is just to be able to be living there. That is the luxury, design has to go along with this, any superfluous elements will eventually be out of context.
The canvas is present – colors, textures, views, natural elements.
Messinian Landscape is a very unique area with an unparalleled beauty and this is our design frame.
I think the project is already waiting between the olive trees.

We just have to connect the lines!!!!

Best

Yiorgos

ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Dear Yiorgos,

thank you for your philosophical view, it is much appreciated...
Could we schedule a video-call sometime next week?

============================================

Ο Γιώργος Σπυρίδωνος είναι co-founder του Αρχιτεκτονικού Γραφείου react.architects
Αναρτήθηκε στην προσωπική του σελίδα στο Facebook, την 4.9.2022
Με την άδεια του συγγραφέος.