Με αφορμή τον αυριανό εορτασμό της/Τι αξίζει να προσέξουμε στον παλαιοχριστιανικό ναό της Εκατονταπυλιανής.

Πολλά είναι αυτά που θα μπορούσε ο επισκέπτης να δώσει ιδιαίτερη προσοχή, επισκεπτόμενος το ναό.
Όμως εμείς θα σταθούμε στα πλέον βασικά.

Η εικόνα της Παναγίας της Εκατονταπυλιανής

Είναι εξαίρετο έργο του 18ου αιώνα.
Είναι βρεφοκρατούσα στον τύπο της οδηγήτριας.
Καλύπτεται από αργυρή επένδυση που έγινε στο Βουκουρέστι το 1788 και είναι αφιέρωμα του Νικολάου Μαυρογένους, όπως και οι δύο άλλες εικόνες του τέμπλου.
Αξίζει να σταθεί ο προσκυνητής επισκέπτης στην απαράμιλλης τέχνης αργυρή επένδυση καθώς και στο περιεχόμενό της.
Πάνω στην επαργύρωση αναγράφονται τα ονόματα των δωρητών με συντομογραφίες καθώς και όνομα του χρυσοχόου.
Διαβάζουμε:
Ιωάννου, Νικολάου, Πέτρου Μαυρογένους, Βοεβόδα, Μαρίας, Δόμνας και τέκνων 1788, Βουκουρέστι.
Και στη συνέχεια
Εχρυσώθη και εκοσμήθη δια χειρός Δημοσθένους Δημητριάδου, Κωνσταντινοπολίτου.

Η εικονογράφηση περιλαμβάνει 33 παραστάσεις . Απεικονίζονται τα σύμβολα των Ευαγγελιστών, οι περισσότεροι οίκοι του Ακαθίστου Ύμνου και θαύματα της Παναγίας των Βλαχερνών της Κωνσταντινούπολης.

Το σύνθρονο

Το σύνθρονο έχει τη μορφή αρχαίου θεάτρου και βρίσκεται στο βάθος της κόγχης του Ιερού βήματος.
Σύνθρονο υπάρχει και στον αρχαιότερο ναό του Αγίου Νικολάου.
Το σύνθρονο της Εκατονταπυλιανής έχει οκτώ σειρές ημικυκλικών εδωλίων και του Αγίου Νικολάου πέντε.

Στο μέσον της επάνω σειράς βρίσκεται ο θρόνος του επισκόπου.
Τα σπουδαιότερα σύνθρονα είναι δύο: της Εκατονταπυλιανής και της Αγίας Ειρήνης στην Κωνσταντινούπολη.

Το κιβώριο

Το κιβώριο που μοιάζει με κουβούκλιο, σκεπάζει την Αγία Τράπεζα. Αποτελείται από 4 κίονες με διάτρητα κιονόκρανα που θυμίζουν κορινθιακό ρυθμό.

Πάνω από τα κιονόκρανα υπάρχουν τοξωτά επιστύλια στα οποία στηρίζεται ο ημισφαιρικός μονόλιθος ουρανός.

Ελάχιστα κιβώρια έχουν διασωθεί και ένα από αυτά είναι της Εκατονταπυλιανής.

Το βαπτιστήριο

Στη νότια πλευρά και σε επαφή με το ναό της Εκατονταπυλιανής βρίσκεται το βαπτιστήριο. Το αρχαιότερο και καλύτερα διατηρημένο σε όλη την ορθόδοξη ανατολή.

Η υπάρξή του επαληθεύει την παράδοση, ότι η Εκατονταπυλιανή είναι κτίσμα του 4^ου αιώνα, αφού μέχρι τότε οι άνθρωποι βαφτίζονταν σε μεγάλη ηλικία και αφού περνούσαν από το στάδιο της κατήχησης.

Στο δάπεδο του βαπτιστηρίου σώζονται τμήματα από παλιό μωσαϊκό δάπεδο. Υπάρχει επίσης φθαρμένη τοιχογραφία του 11ου ή του 12ου αιώνα από τις αρχαιότερες που βρέθηκαν στο νησί.

Αυτά τα λίγα για ένα μεγάλο μνημείο της Ορθοδοξίας, που θα έπρεπε να τύχει μεγαλύτερης προβολής σε όλον τον ορθόδοξο κόσμο.

Είναι στο χέρι μας να το πράξουμε εμείς οι παριανοί, αρκεί να το θελήσουμε.

Πηγές: Θεολόγου Αλιπράντη « Η ΕΚΑΤΟΝΤΑΠΥΛΙΑΝΗ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥ», Παναγιώτη Πατέλλη «ΞΕΝΑΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΑΤΟΝΤΑΠΥΛΙΑΝΗ»