Υγεία και νησιωτικότητα

        Ίσως σε κάποιους φαίνεται αστείο μέσα σε όλη αυτή την προσπάθεια αποδιοργάνωσης του Εθνικού Συστήματος Υγείας να συζητάμε για το πώς θα μπορούμε να προσφερουμε ακόμα περισσότερα μέσα από μία δομή όπως ένα Κέντρο Υγείας. Αυτό ισχύει για όσους περιμένουν από το κέντρο να δωθούν οι λύσεις στην περιφέρεια. Οι τοπικές κοινωνίες πρώτα απ’όλους έχουν τη δύναμη να δίνουν διέξοδο στα προβλήματά τους, όσοι ζουν με αυτά στην καθημερινότητά τους και αποφασίζουν να δουλέψουν για την επίλυσή τους. Κόντρα λοιπόν στην τάση της εποχής, δεν είναι κακό να ξεκινήσει μια ουσιαστική συζήτηση για το πως μπορούμε να διεκδικήσουμε περισσότερα στο ευαίσθητο κομμάτι της υγείας στον τόπο μας.

Αρχικά, σε θέματα οργάνωσης και διοίκησης, ίσως θα πρέπει να επανεξετασθεί το μοντέλο της 2^ης ΔΥΠΕ. Πρόκειται για μια υπηρεσία που ασχολείται με 24 νοσοκομεία και 262 πρωτοβάθμιες δομές, από την Κέα μέχρι το Καστελόριζο και από τα Κύθηρα μέχρι τη Λήμνο, μαζί με τα μεγάλα νοσοκομεία και Κέντρα Υγείας της ευρύτερης περιοχής του Πειραιά, από Ελευσίνα μέχρι Βούλα. Οι νησιωτικές περιοχές έχουν άλλες υγειονομικές ανάγκες, διαφορετικές σε σχέση με αυτές της ηπειρωτικής χώρας. Η δυσκολία πρόσβασης σε νοσοκομείο, η απουσία ειδικών γιατρών, οι ελλείψεις σε εργαστήρια και εξετάσεις, είναι καταστάσεις που ο κάτοικος της Αθήνας δεν αντιμετωπίζει. Ούτε καλείται το υγειονομικό προωπικό μιας δομής στην πρωτεύουσα να αντιμετωπίζει 13000 μόνιμους κατοίκους κατά τη διάρκεια του χειμώνα και στη συνέχεια - το ίδιο προσωπικό - να φροντίζει δεκάδες χλιάδες τουριστών γις όσο διαρκεί η καλοκαιρινή σαιζόν. Οι όποιες αποφάσεις που δίνουν λύση σε αυτά τα θέματα οφείλουν να λαμβάνονται άμεσα και στοχευμένα στις ανάγκες του νησιώτη από μια διοίκηση παρούσα, όχι μέσα από γραφειοκρατικούς μηχανισμούς δυσκίνητους.

Εστιάζοντας στην Πάρο, εδώ και πολλά χρόνια η συζήτηση περιστρέφεται γύρω από τη δημιουργία νοσοκομείου. Θα είναι όντως αυτή λύση; Καταρχάς υπάρχουν πολλές μελέτες που αποδεικνύουν ότι το αποτέλεσμα της νοσηλείας ακόμα και για ήπιας βαρύτητας καταστάσεις εξαρτάται από τον όγκο των περιστατικών που το νοσοκομείο αντιμετωπίζει. Μικρά νοσοκομεία έχουν αυξημένη θνητότητα σε σχέση με μεγαλύτερα, τόσο για χειρουργικές όσο και παθολογικές καταστάσεις, ακόμα και μέσης βαρύτητας. Λογικό, αν σκεφτεί κανείς ότι το προσωπικό συνήθως είναι περιορισμένο και οι εμπειρίες σημαντικά λιγότερες σε σχέση με συναδέλφους ‘’μπαρουτοκαπνισμένους’’ σε μεγάλα νοσοκομεία. Χρειάζονται οι Κυκλάδες άλλο ένα μικρό νοσοκομείο που μόνο τον τίτλο θα έχει και κατά τα άλλα απλά θα διακομίζει περιστατικά; Η εμπειρία από τη Νάξο και τη Σαντορίνη δείχνει ότι χρειάζονται πολλά περισσότερα για να λειτουργεί σωστά ένα νοσοκομείο από το να αλλάξεις την πινακίδα. Το νοσοκομείο της Σύρου, το μόνο πραγματικό δευτεροβάθμιο της περιοχής, είναι αυτό που θα έπρεπε να στελεχωθεί και να βελτιωθεί προκειμένου οι κάτοικοι των νησιών να μπορούν να έχουν γρήγορη πρόσβαση σε ποιοτική νοσοκομειακή περίθαλψη. Αντί αυτού βέβαια, αποψιλώνεται από προσωπικό και υποβαθμίζεται η λειτουρικότητά του όπως όλα τα νονοκομεία της χώρας.

Πολύ μεγάλη σημασία έχει να μπορεί ο ασθενής ή ο τραυματίας από το νησί να μεταφερθεί άμεσα και με ασφάλεια στη δομή που μπορεί να τον αντιμετωπίσει. Το σύστημα διακομιδών είναι κλειδί για την αντιμετώπιση των έκτακτων περιστατικών στα νησιά. Το ΕΚΑΒ είναι ο υπεύθυνος φορέας για τη μεταφορά των ασθενών, οι πόροι όμως είναι ελλειπείς σε σχέση με τις ανάγκες και η ίδια η διαδικασία πολλές φορές είναι προβληματική και χρονοβόρα. Τα καινουριά πλωτά του ΕΚΑΒ που θα μπορούσαν να αποτελέσουν μια λύση ακόμα δεν τα έχουμε δει στο νησί μας. Το δε υγειονομικό αεροσκάφος του Βελέντζειου ιδρύματος που για κάποιο χρονικό διάστημα εξυπηρετούσε δεν μπορεί, για τυπικούς αλλά και ουσιαστικούς λόγους, να χρησιμοποιηθεί παρά το ότι λειτουργικά είναι σε καλή κατάσταση. Αυτό είναι ένα κεφάλαιο που θα μπορούσε να βοηθήσει πολλούς, όχι μόνο στην Πάρο αλλά σε όλες τις Κυκλάδες. Για κάποιους είναι μόνιμο θέμα προβληματισμού, ακόμα και με παρουσιάσεις σε σχολεία. Οι περισσότεροι το επαναφέρουμε στη μνήμη μας μόνο όταν κάποιος χάνεται περιμένοντας το ελικόπτερο να φανεί. Προφανώς τρόποι να ξεπεραστούν τα προβλήματα και να τεθεί ξανά το αεροσκάφος σε λειτουργία θα υπάρχουν. Το θέμα είναι σε πρώτη φάση οι τοπικοί παράγοντες, μαζί με τη διοίκηση του Βελέντζειου, να καταθέσουν βιώσιμη πρόταση στο ΕΚΑΒ και να τους πιέσουν να ασχοληθούν ουσιαστικά με το ζήτημα.

Το πρώτο - και ίσως σημαντικότερο - βήμα στην αντιμετώπιση των επειγόντων περιστατικών βέβαια είναι η αποτελεσματική παροχή πρώτων βοηθειών. Το αν ζωή του βαρέος πάσχοντα θα σωθεί, εξαρτάται πρώτα από τον πώς θα τον αντιμετωπίσουν στο Κέντρο Υγείας ή το Ιατρείο του νησιού που βρίσκεται και έπειτα από το πόσο γρήγορα θα μεταφερθεί στο νοσοκομείο. Δεν υπάρχουν καταλληλότεροι για αυτή τη δουλειά από τους εξειδικευμένους ιατρούς επείγουσας ιατρικής. Η εξειδίκευση είναι καινούρια στην Ελλάδα, έχει ξεκινήσει τα τελευταία 2,5 χρόνια και οι πρώτοι συνάδελφοι πρόσφατα πήραν τον τίτλο τους. Πρόκειται για ιατρούς που, χωρίς να είναι υπερήρωες, έχουν τη δυνατότητα να παρέμβουν αποτελεσματικά σε μεγάλο εύρος καταστάσεων που είναι απειλητικές για τη ζωή. Ίσως θα έπρεπε να ξεκινήσει η στελέχωση των νησιωτικών περιοχών με ιατρούς αυτής της εξειδίκευσης, μιας και σίγουρα θα μπορούσαν να κάνουν τη διαφορά. Στο σημείο αυτό βέβαια οφείλει να αναφερθεί και η ανάγκη επιμόρφωσης των ιατρών που ήδη υπηρετούν σε νησιωτικές περιοχές, αφού πολλές φορές καλούνται να αντιμετωπίσουν περιστατικά που ξεφεύγουν από τα όρια της ειδικότητάς τους.

Για να επιστρέψουμε στα δικά μας, στο ΚΥ Πάρου υπάρχουν ελλείψεις. Η βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών όμως δεν είναι κάτι τόσο δύσκολο να επιτευχθεί και η τοπική κοινωνία έχει λόγο σε αυτό. Καταρχάς, όσον αφορά στο ανθρώπινο δυναμικό, το διοικητικό και παραϊατρικό προσωπικό είναι η υγιής βάση πάνω στην οποία χτίζεται το οικοδόμημα. Για να μπορει ο ιατρός οποιασδήποτε ειδικότητας να αποδίδει, χρειάζεται την κατάλληλη διοικητική, νοσηλευτική και εργαστηριακή υποστήριξη. Εφόσον η πρόσληψη προσωπικού μέσα από προκηρύξεις του υπουργείου δε δείχνει να είναι στις προτεραιότητες της παρούσας κυβέρνησης, μήπως οι τοπικοί φορείς θα μπορούσαν να συνδράμουν με κάποιο τρόπο; Όσον αφορά στο ιατρικό δυναμικό, υπάρχουν θέσεις που είναι απαραίτητο να καλυφθούν είτε με μόνιμους συναδέλφους είτε, τουλάχιστον, με επικουρικούς. Η πίεση σε αυτή την περίπτωση πρέπει να κατευθυνθεί στη μεριά του υπουργείου. Σχεδόν δυο χρόνια τώρα στο Κέντρο Υγείας δεν υπάρχει γενικός χειρουργός. Η βιοπαθολόγος ήρθε για λίγους μήνες και πάνω που το εργαστήριο είχε αρχίσει να λειτουργεί παραιτήθηκε για να πάρει θέση σε νοσοκομείο στον τόπο της και η θέση παραμένει κενή. Ο γενικός ιατρός που πήρε μονιμη θέση την άνοιξη ακόμα δεν έχει προσληφθεί. Ο γυναικολόγος παραμένει πάγιο αίτημα εδώ και τόσα χρόνια. Οι δύο οδοντίατροι συνταξιοδοτήθηκαν χωρίς να υπάρχει σκέψη αντικατάστασής τους. Ας δούμε τι θα έχουν να πουν γι΄αυτά οι υποψήφιοι βουλευτές που θα αρχίσουν να επισκέπτονται το νησί μας εν όψει εκλογών.

Η έλλειψη εξειδικευμένων ειδικοτήτων στις δημόσιες δομές είναι κάτι που απασχολεί τόσο την Πάρο όσο και τα περισσότερα γειτονικά νησιά. Δεν είναι λίγοι αυτοί που θα προγραμματίσουν ταξίδι στην Αθήνα προκειμένου να δουν ένα διαβητολόγο, ένα ρευματολόγο ή κάποιον άλλο συνδελφο που δε θα βρουν εδώ. Το παράδειγμα του νευρολόγου από το Νοσοκομείο Νάξου που τουλάχιστον μια φορά το μήνα κάνει ιατρείο στο ΚΥ Πάρου θα μπορούσε να ακολουθηθεί και από άλλες ειδικότητες. Σε τακτικές και προγραμματισμένες ημερομηνίες θα μπορούσαν να επισκέπτονται τα νησιά συνάδελφοι από τα νοσοκομεία της 2^ης ΔΥΠΕ, εξυπηρετώντας με αυτό τον τρόπο μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού που δεν έχει τη δυνατότητα μετακίνησης. Σημασία στις νησιωτικές περιοχές έχει και η τηλεϊατρική, που χρησιμοποιείται με επιτυχία στο Κέντρο Υγείας μας, χωρίς όμως να μπορεί να αντικαταστήσει απόλυτα την από κοντά επικοινωνία του θεραπευτή με το θεραπευόμενο.

Κάθε παράγραφος από το παραπάνω κείμενο αποτελεί ξεχωριστό αντικείμενο συζήτησης, μια συζήτηση που πρέπει όμως καποια στιγμή να ανοίξει. Το να ποντάρουμε στο μακρόπνοο και εξαιρετικά αμφίβολο πλάνο ενός νοσοκομείου μας κάνει να μη βλέπουμε τι μπορεί να γίνει άμεσα για να βελτιωθεί η πρόσβασή μας σε δωρεάν, υψηλής ποιότητας υπηρεσίες υγείας. Ίσως η στιγμή αυτή να είναι τώρα που, λόγω κυβερνητικών επιλογών, κινδυνεύουμε να χάσουμε ακόμα και αυτά τα λίγα που μας έχουν απομείνει.

Αλέξανδρος Χατζηαντωνίου

Εργαζόμενος στο ΚΥ Πάρου

  Υ.Γ: Πριν από τα Χριστούγενα έφυγε από τη ζωή ο κύριος Πολυζωίδης, ένας πολύ σημαντικός γιατρός αλλά πάνω απ’όλα Άνθρωπος, πραγματικό κεφάλαιο για αυτό τον τόπο. Η ανιδιοτέλεια και το ενδιαφέρον του για όσους χρειάστηκαν τη συμβουλή του έχει σαν αποτέλεσμα να κυκλοφορούν τόσες πολλές ιστορίες από ανθρώπους που βοήθησε, ακόμα και για προβλήματα άσχετα με την ορθοπαιδική. Είναι τιμή μου που τον γνώρισα και λυπάμαι που δεν μπόρεσα να περάσω περισσότερο χρόνο μαζί του.